نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز یعنی شب یلدا که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می شود و آیین ها و رسومات مختلفی در این شب به یاد ماندنی در کنار هم سپری می کنند ، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد.
یکی از مهم ترین شب های ایران باستان شب یلدا می باشد که از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان واقع شده است جشن ها و شب نشینی هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می شود یک سنت دیرینه محسوب می شود که تا امروز نیز نه تنها از ارزش آن چیزی کم نشده است بلکه جایگاه بسیار ویژه ای در نزد ایرانیان پیدا کرده است.
شب یلدا بلندترین شب سال که به زمان مابین غروب آفتاب از تاریخ 30 آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب 1 دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط می شود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه تر و طول روز بیشتر می شود.
یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی می باشد که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می کند و آن را میلاد خورشید دانسته است.
واژه یلدا به طور دقیق مشخص نیست که چطور و چه زمانی به زبان فارسی ورود کرده است این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می کنند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.
همانطور که می دانید تاریخچه و پیشینه یلدا به زمانهای بسیار گذشته برمیگردد ولی مشخص نیست قدمت دقیق آن به چه زمانی تعلق دارد بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند. ظروف سفالی دوران قبل از تاریخ را به استناد گرفته اند چرا که نقوش حیوانی ماه های ایرانی همچون عقرب و قوچ داخل این ظرف ها هک شده اند البته ناگفته نماند نقوش کشفیات باستان شناسی و کتیبه ها نادرند ولی باستان شناسان بر این باورند که تا 7000 سال پیش نیز میتوان آیین مربوط به شب یلدا را رصد کرد.
با تمام این تفاسیر چیزی که به عنوان شب یلدا به رسمیت شناخته شده است به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.
دانستیم که آخرین شب پاییز که دراز ترین و تاریک ترین شب سال محسوب می شود با نام شب یلدا جایگاه ویژه ای در میان ایرانیان کسب کرده است و مردم ایران تا سپیده دم با انواع و اقسام برنامه های مفرح در کنار یکدیگر این شب دراز را به خوشی سپری می کنند تا تاریکی و سردی و اندوه غیبت خورشید روحشان را تضعیف نکرده و با آسمانی روشن به رختخواب رفته به راحتی استراحت کنند.
طبق سنت های دیرینه در آیین کهن در اولین روز دی ماه شاهان ایرانی تاج و تخت شاهی را زمین گذاشته و با لباسی سپید به سمت صحرایی می رفته و بر روی فرش سفید می نشستند و نگهبانان و دربانان کاخ شاهی و همه خدمتکاران و برده ها در سطح شهر آزاد شده و مثل دیگران زندگی می کردند و همگی چه رئیس و چه پادشاه و چه مردم عادی به طور یکسان و در یک جایگاه بودند. البته ناگفته نماند صحت و سقم این گفته ثابت نشده که شاید تنها افسانه ای بیش نباشد.
جشن یلدا امروزه توسط ایرانیان با شب نشینی اقوام و خانواده در کنار یکدیگر برگزار می شود بدین گونه که اعضای خانواده در این شب مهم گردهم آمده و افراد مسن خانواده شروع به تعریف کردن قصه های کهن می کند که خوردن هندوانه ، آجیل و انار و شیرینی و میوه های مختلف از جنبه های نمادین این شب عزیز می باشد اغلب این میوه ها دانه های زیادی دارند و به نوعی جادوی سرایتی به شمار می روند که انسان ها با توسل به برکت پردانه بودن آن ها نیروی باروری را در خود نیز افزایش می دهند و هندوانه و انار را به خاطر سرخی رنگ شان نمایندگی از خورشید در شب تصور می کنند.
از آیین های رایج و معروف و مرسوم شب یلدا می توان به آتش روشن کردن،قصه گویی ریش سفیدان و بزرگان،خوردن تنقلات و تفآلی بر حافظ اشاره کرد.
1- جنبش دانشجویی در ایران؛ از تاسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی
کتاب فوق که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، به فعالیت و مبارزات دانشجویان از ابتدای تاسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی میپردازد.
در بخش اول این کتاب علل گرایش دانشجویان به سیاست و گونهشناسی فعالیتهای سیاسی و مبانی نظری جنبش دانشجویی بیان شده و در بخش دوم تاریخچه جنبش دانشجویی از سال 1313 تا 1341 واکاوی شده است.
بخش سوم به گرایشهای مختلف جنبشهای دانشجویی و بخش چهارم به جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور میپردازد. در بخش پنجم نیز چگونگی رابطه جنبش دانشجویی با رهبری انقلاب اسلامی تبیین و تشریح میشود.
کتاب "جنبش دانشجویی در ایران، از تاسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی" به تالیف علیرضا کریمیان، با شمارگان 2000 در 466 صفحه توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد.
2- دانشگاه پهلوی به روایت اسناد
کتاب "دانشگاه پهلوی به روایت اسناد" که توسط موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی و به قلم فرزاد سلیمانی و مجتبی سلطانی احمدی چاپ شده، به دنبال مطالعه اسنادی دانشگاه پهلوی از ابتدای دهه چهل تا پیروزی انقلاب اسلامی است که ضمن توصیف و تکوین زمینه احداث این دانشگاه و مبارزات سیاسی دانشجویان بررسی میشود.
این مجموعه پژوهشی در دو بخش، بخش نخست مدخل پژوهشی که مشتمل بر پنج فصل و بخش دوم نیز شامل اسناد، ضمائم و تصاویر است.
فصل اول، در خصوص اهمیت و جایگاه شیراز و همچنین بیان مختصری از فعالیتهای دانشگاه شیراز از کودتای آمریکایی 28 مرداد تا نهضت امام خمینی پرداخته شده است. در فصل دوم، تاسیس مجدد دانشگاه با عنوان دانشگاه پهلوی و همچنین توسعه عمرانی، برنامههای آموزشی، امکانات رفاهی و .. بررسی شده است. فصل سوم در ارتباط با دانشگاه پهلوی و نهضت امام خمینی و تاسیس انجمن اسلامی دانشجویان و فعالیتهای سیاسی و مبارزاتی دانشجویان دانشگاه پهلوی است. فصل چهارم مربوط به دانشگاه پهلوی و جشنهای شاهنشاهی است. همچنین در این فصل چگونگی ارتباط دانشجویان با علمای شیراز، توزیع اعلامیه در دانشگاه، برپایی جلسات مذهبی در سطح دانشگاه بررسی شده است. فصل پنجم این مجموعه مربوط به چگونگی، نقش و فعالیتهای دانشجویان دانشگاه پهلوی در شکلگیری تظاهرات، تحصنها، اعتصابات، راهپیماییها و تظاهرات دوران انقلاب در سطح شهر است.
کتاب "دانشگاه پهلوی به روایت اسناد" به تالیف فرزاد سلیمانی و مجتبی سلطانی احمدی در شمارگان 1000 نسخه در 463 صفحه چاپ شد.
3- دانشگاه آذرآبادگان به روایت اسناد
کتاب "دانشگاه آذرآبادگان به روایت اسناد" به نقش موثر اساتید و دانشجویان در گسترش و تداوم مبارزات انقلاب اسلامی و بطور اخص به وقایع دانشگاه تبریز پرداخته است.
مجموعه "دانشگاه آذرآبادگان" در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست مدخل پژوهشی که مشتمل بر چهار فصل و بخش دوم، اسناد و تصاویر و ضمائم است.
فصل اول در خصوص اهمیت و جایگاه آذربایجان و تبریز و سابقه تاسیس مراکز و دانشگاهها و سیری در مبارزات دانشگاهیان تبریز از بدو تاسیس تا نهضت ملی است. در فصل دوم آغاز نهضت ملی نفت در ایران و انعکاس آن در تبریز و اوضاع دانشگاه و عکسالعمل دانشگاهیان بررسی شده است. فصل سوم به موضوعاتی چون اصلاحات ارضی و دانشگاهها، گرایش به اندیشه چپ بین دانشجویان، دستگیری امام و انعکاس آن در تبریز و ... پرداخته است. فصل چهارم اوجگیری انقلاب اسلامی و نقش دانشگاه تبریز و فعالیتهای دانشجویان در سطح شهر، مبارزات سیاسی و تظاهرات اساتید و دانشجویان دانشگاه تبریز، اعتراض دانشجویان به تاخیر در بازگشت امام خمینی و بازگشایی دانشگاه را بررسی میکند.
کتاب "دانشگاه آذرآبادگان به روایت اسناد" به تالیف ناهید عابدینی، با شمارگان 1000 نسخه در 320 صفحه توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
4- اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان خارج از کشور به روایت اسناد
5- تاریخ شفاهی چگونگی شکلگیری و تاسیس جامعه اسلامی دانشجویان
کتاب "تاریخ شفاهی چگونگی شکلگیری و تاسیس جامعه اسلامی دانشجویان" توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی با هدف گردآوری خاطرات دانشجویانی که در این تشکل دانشجویی نقشآفرین بودند چاپ شده است.
این کتاب در چهار فصل تنظیم شده؛ فصل اول در ارتباط با دهه اول انقلاب اسلامی و شرایط خاص آن ایام در کشور و همچنین دانشگاهها است. فصل دوم با عنوان «تولد» اشاره به مقطع پیدایش جامعه اسلامی داشته است. تلاشهایی که برای حفظ نهاد نوپای جامعه اسلامی صورت پذیرفته و مجموعه جریانات مرتبط، با تفصیل خاصی در فصل سوم با عنوان «تلاش برای بقا» آمده است. فصل چهارم هم به روایت شکوفایی و بلوغ جامعه اسلامی دانشجویان پرداخته است.
کتاب"تاریخ شفاهی چگونگی شکلگیری و تاسیس جامعه اسلامی دانشجویان" به تالیف مجید پورنجمی ایرانق، در 272 صفحه توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
6- تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام؛ دانشجویان و گروگانها
کتاب "دانشجویان و گروگانها" در راستای تبیین بهتر زوایای مختلف تسخیر لانه جاسوسی توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
مجموعه حاضر شامل مصاحبههایی با چندین تن از دانشجویان پیرو خط امام است که هرکدام با رجوع به حافظه خود و فراخور پرسشهایی که از آنها شده، به بازگویی حوادث تسخیر سفارت امریکا پرداختهاند.
این مجموعه، به تالیف حسین جودوی، با شمارگان 2000 در 546 صفحه چاپ شده است.
7- تاریخ شفاهی جنبش دانشجویی مسلمان
کتاب فوق به بیان روایتهایی از روند جنبش دانشجویی در برهههای مختلف و میزان تاثیرگذاری آنان در سیر حواث میپردازد و مجموعهای از مقاطع مهم و سرنوشتساز تاریخ جنبش دانشجویی کشور را در قسمتهای مختلف و جریانهای گوناگون به واسطه اشخاص مربوطه به رشته تحریر درآورده است.
این کتاب که توسط محمدحسن روزی طلب و امیرحسین ثابتی تدوین شده، از سوی موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ شده است.
در دههٔ ۱۳۲۰ و اوایل دهه ۱۳۳۰، پس از سقوط حکومت رضاشاه پهلوی و ایجاد فضای بازتر، فعالیتهای سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران (تنها مؤسسه مدرن آموزش عالی آن زمان در ایران) بسیار افزایش یافت. در این دوران حزب توده، از نفوذ بسیاری در بین دانشجویان برخوردار بود چنانکه بنا به گزارشهای مختلف، بیش از نیمی از دانشجویان دانشگاه تهران عضو یا هوادار این حزب بودند. اما در دوران نخستوزیری محمد مصدق و افزایش محبوبیت جبههٔ ملی در اوایل دهه ۱۳۳۰، محوریت این حزب در دانشگاه به چالش کشیده شد. پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، سازمانهای سیاسی تشکیل دهنده جبهه ملی، برای دوره کوتاهی در یک ائتلاف ضعیف، تحت نام نهضت مقاومت ملی به مقاومت سیاسی دست زدند و تظاهراتها و اعتصابهای پراکندهای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، از جمله در تاریخ ۱۶ مهر و ۲۱ آبان، در اعتراض به محاکمه مصدق برگزار شد.
چند هفته پس از این وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا (که در زمان نخستوزیری مصدق قطع شده بود) از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون نایب ریاست جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد. این موضوع بهانه لازم برای اعتراضات را فراهم کرد و در ۱۶ آذر به سفارش نهضت مقاومت ملی، دانشجویان فعال به سخنرانی در کلاسها پرداختند و ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فرا گرفت. دولت وقت برای پیشگیری از هرگونه اقدام بعدی تصمیم به سرکوب اعتراضات گرفت. سربازان و نیروهای ویژه ارتشی پس از هجوم به دانشگاه، به کلاسهای درس حمله کرده و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی نمودند. نیروهای امنیتی در دانشکده فنی، اقدام به شلیک تیر کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده به نامهای احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعترضوی و مصطفی بزرگنیا شد. فردای آن روز نیکسون به ایران آمد و دکترای افتخاری در رشته حقوق را در دانشگاه تهران که در اشغال مشهود نیروهای نظامی بود، دریافت کرد.
وقایع آذر ۱۳۳۲، نمایانگر واکنش دولت کودتا به فعالیتهای دانشجویی بود و به دنبال آن سرکوب نظاممند تمامی اشکال دیگر مخالفتها، روی داد.۱۶ آذر، توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور که مرکز اجتماع و مباحثه مخالفان حکومت پهلوی در خارج از ایران بود، روز دانشجو نامیده شد.دانشجویان پس از آن، هر سال در این روز اعتصابهای دانشجویی به راه میانداختند و در واقع ۱۶ آذرماه به معیار خوبی برای ارزیابی میزان نفرت از حکومت استبدادی و توانایی و نفوذ مخالفان در بین روشنفکران، تبدیل شد.این روز از آنزمان، همچنان از اهمیت تاریخی برجستهای در ایران برخوردار بودهاست.
هر ساله در ایران این روز گرامی داشته میشود و دانشجویان دیدگاههای سیاسی خود را مطرح میکنند
* منبع مسابقه: بیانیه مقام معظم رهبری با عنوان "گام دوم انقلاب"
* نحوه شرکت در مسابقه:
* مراجعه به مرکز مجازی مسابقات کتابخوانی www.m-ketab.ir
* ثبت نام، دریافت فایل pdf بیانیه و شرکت در مسابقه برخط و پاسخ به 20 سوال چهارگزینه ای
* تلفن دبیرخانه: 09150751848
* سامانه پیام کوتاه: 30002138
* مهلت مسابقه: 1399/11/12
در هر عرصه و دغدغهای که به وجود میآید حضور دارند؛ لباس فرم خاصی ندارند که بتوان از مردم عادی تشخیصشان داد. از همان خاکی بودن و حضور داشتنشان در هر بحرانی که پیش میآید، میتوان حدس زد که بسیجی هستند؛ برایشان فرقی نمیکند حضور داوطلبانهشان در هشت سال دفاع مقدس باشد یا کمک به زلزله و سیلزدگان غرب و شمال و جنوب کشور، میخواهد تا زانو در گل رفتن سیل آققلا باشد یا کمکهای مومنانه و تهیه بسته ارزاق برای توزیع بین خانوادههای نیازمند و یا حضور در بیمارستانها برای دادن حس همدلی و روحیه به کادر درمان.
این کلمه مستضعفین که در کنار نیروی بسیج آمده گاهی باعث شده که بد معنا شود. مقام معظم رهبری سال گذشته، ششم آذرماه سال ۹۸ با دقت کاملی این مورد را در دیداری که با بسیجیان داشتند توضیح داده و فرمودند: «اسم بسیج کشور ما، [یعنی] مجموعهی شما چیست؟ «نیروی مقاومت بسیج مستضعفین». مستضعفین چه کسانی هستند؟ مستضعفین را بد معنا میکنند؛ مستضعفین را به افراد فرودست یا حالا اخیراً -یعنی این چند سال اخیر باب شده- اقشار آسیبپذیر [معنا میکنند]، یعنی آسیبپذیران؛ نه، قرآن مستضعف را این نمیداند، قرآن میگوید: وَنُریدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الاَرضِ وَنَجعَلَهُم اَئِمَّةً وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثین؛ مستضعفین یعنی ائمه و پیشوایان بالقوهی عالم بشریت؛ این معنای مستضعفین است: کسانی که وارثان زمین و همهی موجودی زمین خواهند بود؛ بسیج مستضعفین این است. مستضعف یعنی آن کسی که بالقوه صاحب وراثت عالم است، بالقوه خلیفةالله در زمین است، بالقوه امام و پیشوای عالم بشریت است.»
بیشتر که در معنا و عمل بسیجیها کنکاش شود، این تفسیر مقام معظم رهبری بیشتر ملموس میشود؛ اما چگونه؟! از همین کارهای داوطلبانه و خودجوشی که انجام میدهند کاملاً میتوان به این برداشت رسید؛ نیروهای بسیجی بدون هیچگونه چشمداشت مالی و دنیوی از توان و وقت و خانواده خود برای خدمت کردن در راه خاک و هموطنانشان قدم برمیدارند و معامله اصلی را با خدا انجام میدهند.
با وجود نیروهای داوطلب باید سازمانی هم وجود داشته باشد تا آنها را سروسامان دهد و هماهنگیهای لازم را انجام دهد. سازمان بسیج مستضعفین یکی از سازمانهای نظامی و زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که یکی از مهمترین بازوهای قدرت جمهوری اسلامی ایران بهشمار میرود و از وظایفش مأموریت جذب، آموزش، سازماندهی و بهکارگیری نیروهای داوطلب مردمی در راستای تحقق اهداف انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن است.
بسیج مستضعفین که از سال ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ بهطور قانونی رسمیت پیدا کرد، با خون محمدی روشنها، برونسیها، کاوهها، عاصمیها، شوشتریها، رضویها، سلیمانیها و هزاران بسیجی دیگر در عرصههای علمی، سلامت، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جان گرفت و به ثمر نشست.
بسیجیهایی که به فرمان حضرت امام در سالهای اول انقلاب و دفاع مقدس برای دفاع از تهاجم نظامی صدامیان با شور و حرارت در کنار نیروهای مسلح و ارتش انقلابی پا به عرصه دفاع مقدس گذاشتند و الحق خوش درخشیدند و طنین دل انگیز شاگردان مکتب خمینی (ره) که در مدرسه عشق، جهانیان را متوجه خود کرد باید سرلوحه همه دستگاههای دولتی و مردمی قرار بگیرند.